Ekim ayı geldi... Sıcak yaz günlerini geride bıraktığımız bu günlerde (hep bu klişe cümleyi kullanmak istemiştim), sıkça karşılaşmaya başlayacağımız "köpekler üşür mü?" sorusunun cevabını vermeye çalışırken, eksik bilgileri tamamlamaya ve yanlış bilinenleri düzeltmeye çalışacağım.
Soru: Köpekler Üşür mü?
Cevap: Öncelikle "üşümek" nedir? Üşümek sözcüğünden herkesin anladığı bir mi? Biraz bunları açıklamak gerekiyor. Üşümek, oldukça subjektif bir kavram. Kendimizden yola çıkarsak, bir arkadaşımız Ağustos ayında "üşüyorum" diyebilirken bir diğer arkadaşımız Ocak ayında herkes tir tir titrerken gömlekle geziyor olabilir. O halde bu arkadaşlarımızdan birini referans noktası olarak ele alıp "İNSANLAR ÜŞÜR MÜ?" sorusunu sorarsak, oldukça subjektif değerlendirmiş oluruz bu durumu... Hem bütün bunların yanında "Ben üşümüyorum kiiiii" diyerek karda kışta sokaktan alamadığımız nice çocuğumuz, gencimiz birkaç gün içinde ateşler içinde yatağa düşmemiş midir?
Yok, ben illa "üşümek" kavramı üzerinden gitmek istiyorum derseniz, bir köpeğe üşüyüp üşümediğini soramayacağımıza göre, ancak davranışlarından bunu yorumlayabildiğimizi söyleyebilirim. Örneğin üşüyen bir köpek yatarken ısısını korumaya eğilimlidir. Burnunu arka bacaklarının arasına alarak uyur. Üşüyen bir köpek, tıpkı biz insanlar gibi titrer. Üşüyen bir köpek, soğuk havada dolaşmak istemeyebilir.
Geçtiğimiz kış, aynı ırktan, aynı yaş grubundan, benzer kondisyonlara sahip, aynı beslenen iki köpeğimizi ele aldığımızda, kimisinin havalar soğumaya başladığında ısısını korumaya yönelik davrandığını (yani üşüdüğünü) bir diğerinin ise ısısını korumadığını gözlemledik. Üşüyen köpeğimiz yağmurda kardeşiyle oynamak yerine yatağında yatmayı, yatarken hep ısısını korumaya yöneldi. Mama tüketimini diğer kardeşine oranla ciddi anlamda artırdı. Üşümeyen, üşümediğini düşünen haşere kardeşi ise kış boyunca sürekli kilo kaybetti. Müdahalelerimiz olmasaydı muhtemelen bağışıklık sistemi düşerek hasta olacaktı.
Bununla beraber, evde yaşayan köpeklerimizden biri, yaz aylarında bile halının üstünde yatmayı tercih etse de, diğeri kışın belli bir sıcaklığın altına inene dek seramik zemini tercih etti.
O halde köpekler üşür mü? Sorusunun cevabı, köpekten köpeğe sıcaklık değişse de, her sıcak kanlı memeli gibi nihayetinde her köpeğin de üşüyeceğidir. Yaz yiğidi arkadaşımıza bakıp insanlar üşümez diyemeyeceğimiz gibi, soğuk tolerasyonu yüksek bir köpeği örnek gösterip köpekler üşümez demek düpedüz aptallık olacaktır. Yani köpekler üşür!
Aslında bunun üstüne daha yazıp çizmeye gerek var mı bilmiyorum ama, biraz da köpeklerin soğuğa karşı nasıl dayanıklı olduklarını, ırksal, yaşsal farklılıkları, beslenmeyi ele alalım. Ama bunu yaparken, biraz sıkça karşılaştığımız cümlelere değinelim.
"İyi beslenen köpek üşümez!"
Fotoğraftaki kızak yarışçısı, tamamen köpeklerinin mama maliyetini düşürmek için bu kulübeleri yaptırmış olamayacağına göre, bu işte bir yanlışlık var.Duyduğum en acayip tümevarım cümlesi. Şimdi biri, bu arkadaşa demiş ki, kışın köpeğini iyi beslersen köpeğin üşümez. Bunu söyleyeni bir kazan yemekle beraber -70 derecelik bir soğuk hava deposuna üstelik -40'a kadar dayanıklı bir kayak kıyafetiyle bırakmak isterdim. Bol bol beslenip üşümemeyi başarsın diye.
Evet, beslenme soğuk tolerasyonu için önemli bir etken. Niye? Çünkü vücudumuz kendi ısısını korumaya çalışırken enerji harcıyor. Köpeklerinki de aynen öyle yapıyor. Dolayısıyla yeterli enerjiyi alamayan köpeğin soğuk tolerasyonu daha hızlı düşecek ve hipotermi riski yükselecektir.
Hareket eden köpek üşümez!
Bir hurafe daha. Biri şu fotoğraftaki arkadaşı lütfen buna ikna etsin, sonra bizleri de ikna edebilir belki.
Elbette hareket esnasında soğuğun önemi, duran bir köpeğe göre kat be kat daha azdır. Ancak bu demek değil ki vücut, sıcaklığını korumak için enerji harcamayı bıraktı. Öyle bir şey yok.
Köpeğin vücudu, hareket etse dahi vücut ısısını korumak için ekstra enerji harcamaya devam ediyor. Ancak durduğunda, vücut sıcaklığı zaten düştüğü için, ısınmak için daha çok enerji harcıyor.
Husky, Malamut vb. köpekler üşümez!
Üstteki fotoğrafa iyi bakın.
Köpeklerin ayaklarında kar botları göreceksiniz. İsterseniz buraya tıklayarak detaylı bilgi de alabilirsiniz tabii ama özetle, soğuk iklimlere daha dayanıklı bu köpekler bile belli bir sıcaklığın altında soğuğu tolere edemeyebilirler.
Yani, bu köpeklerin soğuk tolerasyonu daha yüksek olsa bile onlar da pekala üşürler.
Sonuç itibariyle, köpekler de tüm sıcak kanlı memeliler gibi üşüyen canlılardır. Ancak daha önemlisi, soğuğu tolere etme seviyeleri. Yani bir köpeğin hangi sıcaklığa kadar soğuğu tolere edip etmemesidir asıl sorulması gereken soru.
Burada önemli olan etkenler köpeğin ırkı, yaşı, beslenmesi, kürk özellikleri ve metabolizmasıdır. Örneğin 8 haftadan küçük köpekler soğuk tolerasyonu çok düşük canlılardır.
Peki köpeğimiz için havanın soğuk olduğunu nasıl anlarız?
Eğer köpeğimiz uyurken kıvrılarak yatıyorsa (yukarıdaki fotoğraf) hava onun için çok soğuk demektir.
Eğer köpeğimiz kış aylarında kilo kaybetmeye başlamışsa vücut ısısını korumak için harcadığı enerji, aldığı enerjiden daha düşük demektir.
Eğer köpeğimiz titriyorsa, ya da dışarıda daha az zaman geçirmek istiyorsa üşüyor demektir.
Ve hava sıcaklığı sıfırın altına indiğinde, mutlaka köpeklerin kuru, ısıyı koruyan bir yerlerde uyumaları gerekmektedir.
Artık, askerde karda uyuyan kangalları biraz kenarda bırakalım. Onlar, ne olursa olsun soğuğa karşı dayanıksız kardeşlerini seleksiyona kurban vermiş, hayatta kalmayı başarmış güçlü köpeklerdi. Onlar ne olursa olsun yemekhanenin protein, karbonhidrat ve yağca zengin artık yemekleriyle beslenen kondisyonu iyi köpeklerdi.
Kışın yaklaştığı şu günlerde hem kendi köpeklerimizi hem de sokaktaki hayvanları soğuğa karşı koruyalım. Gerekiyorsa kışlık kıyafetlerini giydirelim. Kışın iyi beslenmelerine ve soğuktan etkilenmeyecekleri kuru yerlerde uyumalarına özen gösterelim.
Köpek Eğitmeni
Oktay GÜLSAÇAN
İzmir - 2015
Social Medya Hesaplarımız