Öncelikle davranış bozukluğu denen şeyin her zaman davranış bozukluğu olmadığını anlamamız gerekmekte. Her köpeğin ve her insanın bir karakteri, genetik mirası vardır, bu ikilinin belli yaşam koşulları içinde bir araya gelmesiyle beraber hayatları da değişecektir. Ne çocuklarımız bizim tam olarak olmasını istediğimiz karakter ve düşüncelerde olurlar; ne biz, ne de köpeklerimiz. Hiçbirimiz mükemmel olmadığımız gibi, köpeklerimizin de romantik komedi ya da aksiyon filmlerindeki kahraman köpeklerde gördüğümüz köpekler gibi olmalarını bekleyemeyiz. Bir problemin davranış problemi olarak sayılabilmesi için başta köpeğin, sonra toplumun, en son hayvan sahibinin hayat standardını etkileyen, onları mutsuzluğa iten ve genel ilişkilerini zorlaştıran, normal dışı davranışların olması gerekir. Bu nedenle daha en baştan, normal köpek davranışları ile anormal olanları ayırmamız gerekir.
Bu yazımızın kahramanları bizler değiliz; kahramanımız köpek sahibimiz ve köpeği... Bugüne dek pek çok köpek ve sahiple çalıştık ancak bu defa bizim için bu durum, kesinlikle yazılmaya değerdi.
Köpek sahibimiz bize en yoğun dönemlerimizden birinde, Manisa'dan ulaştı. Ses tonundaki çaresizliğin sebebi köpeğinin, bir süre önce insanlara karşı agresifleşmeye başlaması ve günden güne bu agresyonun artmasıydı. Bir an önce görüşmek istiyordu ancak yoğunluktan dolayı o hafta görüşmemiz mümkün değildi. Bu nedenle telefonda durumu güzelce dinlemeye, anlamaya ve durum analizi çıkarmaya çalıştım. Aslında rehabilitasyon sürecinde durumu uzaktan tam olarak analiz etmek mümkün değildir. Analiz doğru yapılmış olsa bile analizin doğruluğundan eğitmenin emin olamaması, üstelik de uygulanacak prosedürün hayvan sahibine uzaktan anlatılmasının mümkün olmaması yönünden bu sadece bir öngörüşme niteliği taşır. Ancak hayvan sahibimizin köpeğini sokağa bile çıkaramadığını söylemesi ve kısa vadede görüşmemizin mümkün olmaması üzerine, daha çok veri toplayabilmek amacıyla bu tarz durumlarda uyguladığımız rutin prosedürümüzü anlattım ve bir hafta kadar uygulamasını ve bayram sonunda bu denemelerinin neticesiyle beraber bize yeniden ulaşmasını söyledim.
Rehabilitasyon süreci boyunca hayvan sahibimizi tanımamız, süreç boyunca analizleri sürdürmemiz ve aldığımız her veriyi daha önceki analizlerimizi güncellemek için kullanabilmemiz gerekir. Örneğin geçtiğimiz yıllarda üzerinde çalıştığımız bir agresyon üzerinde haftalardır çalışıyor ancak sürekli nedenini anlayamadığımız bir şekilde en başa dönüyorduk. Köpeğimizin insanlara agresyonu vardı ve ısırmaktan da hiç çekinmiyordu. Dışarda temas kurmaya çalışan pek çok kişiyi, eve gelense herkesi karşılaştığı anda tereddütsüz ısırıyordu. Uzun süren bu deneyim canımızı sıkıyordu ancak hayvan sahibi de biz de yılmıyorduk. Pek çok veri yakalamıştık onlar üzerinden yürüyor, ancak bir süre sonra başa sardıkça kaçırdığımız bir nokta olduğunu anlıyorduk. Bir gün çalışma seansımız sırasında hayvan sahibimizin telefonu çaldı ve hayvan sahibimizin gerildiğini; eş zamanlı olaraksa köpeğin gerildiğini hissettik. Sebebi öğrendiğimizde ise taşlar yerli yerine oturuyordu. Hayvan sahibimizin ev arkadaşı eve sürekli misafir getiriyordu ve hayvan sahibimiz bu durumdan aslında hoşlanmıyordu. Çok basit olan bu analizde önemli olan, kişiyi telefon görüşmesinde gerildiğini anlayacak kadar tanımak ve telefonda konuştuğu şeyi sorabilecek kadar da güçlü bir iletişime sahip olabilmekti. Haklı görürsünüz ki ilk seansta böyle bir tesadüf yaşanması olasılığı da, bunu anında algılayıp köpekteki değişimi fark etmek de, hayvan sahibine telefonda konuşulan konuyu sorma cüretini göstermek de dışarıdan evinize köpeğinizle ilgili çağırdığınız ve daha önce ne sizi ne köpeğinizi hiç görmemiş biri için imkansıza yakındır. Sadece bu örnek bile rehabilitasyon sürecinin niçin uzun soluklu olduğu hakkında fikir verici olmuştur sanırım.
Şimdi dönelim hikayemize... Hayvan sahibimiz bayram sonu bize yeniden ulaştı. ve ona telefonda anlattığımız rutin prosedürü uyguladığını söyledi, durumun ise günden güne kötüye gittiğini söyledi. Yazımın başlarında da söylediğim gibi telefonla ne eksiksiz bir analiz yapmak mümkündür ne de uygulanacak yöntem ve teknikleri doğru aktarabilmemiz... Hayvan sahibimizin kötüye giden durumu da buna en iyi örneklerden biridir.
Bugüne dek pek çok agresif köpekle çalıştık. Ancak içlerinden en dengesiz tavır sergileyenlerden biriydi bu. Hedef aldığı noktaların surat ve boğaz olması; onu, ihmal edildiğinde ölümcül yara açacak potansiyel bir tehlikeye dönüştürüyordu.
Köpeği bu duruma iten tespit edebildiğimiz pek çok sebep vardı. Hayvan sahibimize bu sebeplerden birkaçının bertarafına yönelik neler yapması gerektiğini anlattık. Ve bununla beraber, daha önce telefonda anlattığımız rutin prosedürü bu defa da yüz yüze anlattık. Yakaladığımız her sebebin o an için bertaraf edilmesi maalesef çoğu zaman mümkün değildir. Elimizdekinin kendine ait psikolojisi olan bir canlı olduğunu ekler, analizlerin kesinliği için yeterli veriyi zaman içinde toplayabilmemiz gerektiğini de hatırlar, üstelik hayvan sahibinin de davranışlarının değişmesi ve köpeğini daha iyi anlayabilmesi için zamana ihtiyacı olduğunu da eklersek davranış bozukluğunun bir anda düzeltilmeye çalışılması işleri zora sokmaktan başka işe yaramayacağını anlamak da zor olmaz.
Benim yanımda yürürken kimseye odaklanmayan, yolda karşılaştığımız insanla rahatlıkla konuşabildiğimiz köpeğin ki sahibi sevk kayışını elime verirken 'Allah kolaylık versin' demişti, sahibi yanına geldiğinde aynı kişiyi ısırmaya yönelik hamle yapması; rehabilitasyon sürecinde sahibin üzerindeki rolü son derece etkin biçimde anlatıyordur sanırım. Ancak genellikle sahipler daha başlangıçta yılmışlardır. Yıldığınız noktada bir profesyonelden yardım istediğinizde, size yardımcı olmamız mümkün değildir. Rehabilitasyon zahmetli ve uzun soluklu bir süreçtir. 15 gün sonra filmlerde izlediğiniz ve sahibiyle sahilde gün batımını izleyen muhteşem uyumlu, eğitimli, sosyal köpeğe ulaşacağınızı sanıyorsanız kocaman bir yanılgı içindesiniz. Şu bir gerçektir ki tüm sorunları düzeltilip uyumlu hale getirdiğimiz ve hatta köpeklerindeki değişimleri gözleriyle gördüklerinde şaşkınlıktan ve sevinçten havaya uçan nice hayvan sahibinin, daha ilk günlerden yanlış tavırları yüzünden köpeklerini eski hallerine getirdiklerini gözlemledik. Bu nedenle rehabilitasyon süreçlerinde hayvan sahiplerimizin güçlü, istekli ve sabırlı olmalarını binlerce kez tavsiye ederiz. Bizlerin elinde sihirli değnekler yoktur, köpeklerimiz de bilgisayar değildir ve biz onlara format atıp işletim sistemlerini yeniden kuramayız. Rehabilitasyon, bir anda olacak şey değildir.
Köpeği istenmeyen davranışa iten her sebebi tespit edip, hepsini ortadan kaldırmadıkça, davranışlarınızı değiştirmedikçe, köpeğinizden değişiklik bekleyemezsiniz. Üstelik siz bunları yaptıktan hemen sonra köpeğinizin size "Bana 1 adım gelene ben 10 adım gelirim" diyerek koşacağını ise sanmayın. Oran tam tersi yönündedir. Davranışlarını düzeltmek istediğimiz köpek için biz 10 birim efor sarf ederken, köpeğimizdeki gelişme 1 adım olacaktır. Bu ise, sizin köpeğinize karşı gücünüz tükenmişse, zaten ilişkinizin bitme noktasına geldiği anlamına gelir ve süreç başlamadan bitecektir.
Bu örnekte olduğu gibi, köpeğini çok seven, maddi manevi hiçbir şeyi esirgemeyen her hayvansever benzeri durumlarla karşılaşabilir. Köpeğinize en pahalı mamayı verip en pahalı kayışlarla gezdirmeniz yani harcadığınız para, köpeğiniz için minnet duyulası şeyler olmayabilir. Ona harcadığınız zaman ve emek ise verimli kullanılmadıysa yine köpeğin davranış bozukluğu geliştirmesine engel değildir. Yıllarca köpek bakmış ve hayatını köpeğe adamış biri olmanız bile köpeğinizin kendine has karakteri olduğu ya da ona uyguladığınız yöntemlerin diğerleriyle aynı olmaması gerekebileceği gerçeğini değiştiremez.
Bu tarz durumlarda suçlu aramak yanlıştır. Ortada yanlış yaşam koşulları ya da eksik bilgi vardır. Bunların değişebilirliği ölçüsünde, her köpeğin optimum zamanda düzelebileceğine inanan biriyim.
Hepinize köpeklerinizle beraber mutlu anlar diliyorum.
Oktay Gülsaçan
Köpek Eğtimeni
İzmir - 2013
Social Medya Hesaplarımız