TOPLUMSAL YAŞAMA UYUM SINAVI I - II - III - IV
Toplumsal Yaşama Uyum Sınavı (TYS), bir köpeğin idarecisi ile birlikte sokaklar, parklar, AVM’ler, toplu taşıma araçları vb kamusal alanlar ile veteriner klinikleri, mağazalar, kafe ve restoranlar gibi toplumun ortak olarak kullandığı özel alanlarda toplumsal yaşama uygun biçimde sosyalleştirilmiş olmasını, toplumsal yaşamda uyum içerisinde bulunmaları için kazandırılması gereken asgari davranışların öğretilmiş olmasını; köpek idarecilerinin köpekleriyle birlikte sosyal yaşamda diğer canlılara rahatsızlık vermeden ve onlardan rahatsız olmadan bulunmaları için edinmeleri gereken davranış ve bilgileri ölçen ve değerlendiren 4 bölümden oluşan sınavlara verilen genel addır.
Kolaydan zora TYS I, TYS II, TYS III olmak üzere 3 seviye sınav ve TYS IV’le beraber 4 seviye bulunur. TYS III ve TYS IV seviyelerini başarıyla tamamlamış bir köpek, idarecisiyle birlikte toplum içerisinde karşılaşabileceği pek çok unsura karşı iyi sosyalleştirilmiş, eğitilmiş, toleransı yüksek, kontrol edilebilir yani toplum içinde yaşamaya uygun bir köpek olarak yetiştirilmiş anlamına gelir.
Her seviye, Temel Bilgiler Bölümü, Sosyal Yaşam Bölümü, Öğretilmiş Temel Davranışlar Bölümü ve Trafik Bölümü olmak üzere 4 bölümden oluşur.
ödüller verebilir; sınav sırasında köpeği ile hem sözel hem de beden dili ile iletişim kurabilir.
- TYS II’de idareci, köpeğine her bölümün sonunda yiyecek, oyuncak vb. pozitif ödül verebilir; sınav sırasında köpeği ile hem sözel hem de beden dili ile iletişim kurabilir.
- TYS III’te idareci, köpeğine sınav sonuna dek yiyecek, oyuncak vb. pozitif ödül veremez, sadece her basamağın sonunda abartılı olmayacak şekilde köpeğini sözel olarak onaylayabilir; sınav sırasında ise köpeği ile söz ya da beden dilinden birini seçerek iletişim kurabilir ve bunu sınav başında bildirir.
- TYS IV seviyesi için özel bir sınav düzenlenmez, ancak TYS III’te başarılı olmuş bir köpek, başarılı olduğu ilk sınavından en az 18 ay sonra ve 36. ayını doldurmuş olmak kaydıyla ikinci kez TYS III seviyesinde farklı bir idareci ile sınavda başarılı olduğunda TYS IV sertifikası almaya hak kazanır. Sınavda ölçülen ve değerlendirilen davranışların aksine bir şekilde sınavda diskalifiye olmalarını gerektirecek bir davranışı gerçek yaşamda gösterdikleri tespit edilmediği sürece TYS IV sertifikaları ömür boyu geçerli kabul edilir.
Katılımcı sınava ilk 3 seviyede istediği seviyeden girebilir. Yani I ve II. Seviyeye girmeden III. Seviyeden sınava katılabilir.
İdareci, sınava hangi seviyede gireceğini sınav organizasyonuna hem yazılı hem de sözel olarak bildirir. Sınav sırasında seviye yükseltme şansına sahip değildir ancak üst seviyede sınava girmesi durumunda girdiği seviyeyi sınav sırasında bir davranış hatası veya yetersizliği nedeniyle hakem ya da katılımcı, ya da stratejik nedenlerle katılımcı kendisi yalnızca bir seviye düşürebilir. Örneğin TYS III’ten sınava katılan bir katılımcı, sınav sırasında beden dili ile iletişimde aksaklık yaşadığı için sözel iletişimi de kullanırsa artık TYS III seviyesinde başarılı olamayacağı için TYS II derecesinde değerlendirilmeyi talep edebilir. Hakem de bu gibi durumlarda inisiyatif kullanarak bir alt basamaktan değerlendirme yapabilir. Seviye düşürme sınavın hangi aşamasında yapılırsa yapılsın, sınav sonucu düşük olan seviye üzerinden alınır.
Aynı gün aynı köpekle TYS’ye birden fazla katılım mümkün değildir.
3 aydan büyük ve aşıları tamamlanmış tüm köpekler ile 18 yaşından büyük tüm katılımcılar TYS I ve II seviyesinde sınava katılabilir.
TYS III sınavına katılım için köpek en az 12 aylık olmalıdır.
Sınava KIF ve FCI Şecereli ve KIF soy kütüğüne kayıtlı tüm saf ırklar ve ırk olarak kabul edilmeyen (melez) tüm köpekler, organizasyona önceden bildirilmiş idarecileri ile katılabilir.
Sınava girecek tüm köpekler mikroçiplendirilmiş ve aşıları tam olmalıdır. Sınav öncesi mikroçip ve sağlık karnesi kontrolü yapılacaktır. Sağlıksız olduğu ya da riskli olduğu öngörülen köpeklerin sınava girmesi sınav komitesince engellenebilir.
Sınavın her bir bölümü 100 puan üzerinden değerlendirilir, katılımcı her bölümden ayrı ayrı en az 70 puan aldığında başarılı kabul edilir. Tüm bölümlerden geçen katılımcı sınav sonunda yapılan değerlendirmeye göre “Geçti-Kaldı” şeklinde not alır. Puanı bildirilmez. Yalnızca her seviyede katılımcılar arasından organizasyonun tercihine göre birinci ya da ilk üç katılımcı sıralanabilir, ödüllendirilebilir. Sıralama ve ödüllendirme yapılacaksa sadece birincinin mi, ilk üç katılımcının mı ödüllendirileceği sınav başlamadan katılımcılara bildirilir. Üç ve üçten az katılımcının olduğu durumlarda sadece birinci ödüllendirilebilir. Sınav sırasında seviye düşüren katılımcılar en yüksek puanı alsalar dahi sıralamaya dahil edilmezler. Sıralama sırasında Temel Bilgiler Bölümü %15, Sosyal Yaşam Bölümü %30, Temel Davranışlar Bölümü %30, Trafik Bölümü %25 olarak ortalamaya dahil edilir ve sıralama buna göre belirlenir. Birden fazla katılımcı aynı puanı aldıysa Sosyal Yaşam Bölümünden en yüksek puanı alan katılımcı üst sırada kabul edilir, yine eşitlik söz konusuysa Temel Davranışlar Bölümünden yüksek alan katılımcı üst sırada kabul edilir, yine eşitlik söz konusuysa Trafik Bölümüne ve sonrasında Temel Bilgiler Bölümüne bakılır. Tüm bölümlerde eşitlik söz konusuysa sıralama hakem inisiyatifi ile yapılır.
Hakem ya da değerlendirmeci, sınav sonunda köpeğin hangi alanlarda geliştirilmesi gerektiği ya da riskli gördüğü tutum ve davranışlar konusunda idareciye kendisi için doldurulmuş formla bilgi vermelidir. Böylece kamu yararına uygun geliştirmeler köpek sahibi tarafından ivedilikle gerçekleştirilmesi için raporlanmış ve kendisine bildirilmiş olur.
Sınav sonucu başarılı olan köpeklere “[MİKROÇİP NO] mikroçip numaralı [KÖPEĞİN ADI] adlı köpek, idarecisi [İDARECİ AD SOYAD] ile birlikte Toplumsal Yaşama Uyum Sınavının [1/2/3] Seviyesini başarı ile tamamlamıştır.” Şeklinde sertifika verilecek ve TYS I, TYS II ya da TYS III ünvanı köpeğin KIF veritabanına işlenecektir.
Sertifikanın geçerliliği 18 aydır, geçerlilik süresi sertifikada yazılı olarak belirtilir ve sınav günüyle beraber 18 aylık süre başlar. En az 18 ay sonra ikinci kez TYS III seviyesinden farklı bir idareci ile sınavda başarılı olmuş en az 36 aylık köpeklerin TYS IV sertifikaları, sınavda ölçülen ve değerlendirilen davranışların aksine bir şekilde sınavda diskalifiye olmalarını gerektirecek bir davranışı gerçek yaşamda gösterdikleri tespit edilmediği sürece ömür boyu geçerli kabul edilir.
Sınavlar KIF tarafından yetkilendirilmiş hakemler tarafından yapılacaktır.
BÖLÜM A: TEMEL BİLGİLER BÖLÜMÜ (100 Puan)
Bu bölümde köpek idarecisinin köpeği ile toplum içerisinde uyumlu bir şekilde var olması, toplumda tehlike ve/veya rahatsızlık yaratmadan sorumluluklarının farkında olarak varlığını sürdürmesi için gerekli asgari teorik bilgi ve yaklaşıma sahip olup olmadığı ölçülür ve değerlendirilir.
İdareci, katıldığı her TYS’de bu bölüme de tıpkı diğer bölümler gibi her defasında girmelidir, daha önceki bir TYS’de başarılı olması, daha sonraki sınavlarda bu bölümden muafiyet sağlamaz zira bilgi ve tutumların tazeliği ve güncelliği önemlidir. Yalnızca aynı gün birden fazla köpekle katılıyorsa, ya da bir gün arayla düzenlenecek sınavlara katılıyorsa bu bölüme bir kez girer.
Temel Bilgiler Bölümü 5 konu başlığı altında 5 şıklı çoktan seçmeli 40 sorudan oluşur. Bu konu başlıkları:
Köpek Sahipleri ve İdarecileri için Köpek Anatomisi ve Fizyolojisi (5 soru)
Köpek Sahipleri ve İdarecileri için Köpek Bakımı ve Sağlığı (10 soru)
Köpek Beden Dili (5 Soru)
Köpek Sahibinin Hukuki Sorumlulukları (5 Soru)
Köpekle Yaşam (15 Soru)
olarak belirlenmiştir. Puan hesaplamasında, katılımcının doğru cevap sayısından yanlış cevap sayısının 1/4’ü çıkarılarak NET cevap sayısı bulunacaktır.
Temel Bilgiler Bölümü’nde sorulacak sorulardaki bilgiler, sınavdan en az 1 ay önce KIF ve/veya KÖPED internet sitesinde yayınlanacak “TYS Temel Bilgiler Kitapçığı”nda yer alır.
BÖLÜM B: SOSYAL YAŞAM (100 Puan)
Bu bölümde köpeğin ve idarecisinin yaşamı boyunca ihtiyaç duyabileceği bazı sosyal alanlardaki köpeğin yaşına uygun davranışları ölçülmektedir. Köpek sınav boyunca sakin olmalı, ürkme, kurtulmaya çalışma, aşırı heyecan, saldırganlık, aşırı havlama, sürekli üste atlama vb tutum ve tepkiler göstermemelidir. Hakem ya da değerlendirmeci, bu bölümü ya da bu bölümün bazı basamaklarını birkaç hatta sınava katılan tüm köpek ve idareciler için aynı anda gerçekleştirmek isteyebilir.
Aşırı korku belirtisi gösteren köpekler için uygulama derhal durdurulur. Köpek hiçbir şekilde zorlanmamalıdır.
BÖLÜM C: ÖĞRETİLMİŞ TEMEL DAVRANIŞLAR BÖLÜMÜ (100 Puan)
Bu bölümde bir köpeğin uygun biçimde sosyal alanlara girebilmesi için gerekli belli başlı davranışları öğrenme seviyesi ve idarecisiyle uyumu test edilir.
İdareci hakemin onayıyla belirlenen şemada normal, hızlı ve yavaş bir şekilde yürümelidir. Köpek, idarecinin sol tarafında, tempoya ayak uydurarak çok geride kalmadan ya da çok ileri gitmeden, yakın bir şekilde idarecisini çekiştirmeden yürümelidir. Sevk kayışı gevşek, yere doğru U şeklinde salınmalıdır. Sevk kayışında stres olmamalıdır. Sevk kayışı daima sol elde olacaktır.
Tempo değişiklikleri net biçimde yapılmalıdır. Sevk kayışını ısırma, pasif direnme ya da idarecinin üstüne atlama istenmeyen davranışlardır.
Başlangıç noktasından çıktıktan 40-50 adım sonra U dönüşü yapılır, Geriye dönüşte 5 adım normal, 10 adım hızlı, 10 adım yavaş, 10 adım normal tempoda yürünür. 90 derece sağa dönüp normal tempoda 10-15 adım yüründükten sonra herhangi bir işaret verilmeksizin durulur. Köpek kendiliğinden durmalıdır. Durunca oturabilir. Hakemin onayı ile bir sonraki egzersizle devam edilir. İki egzersiz arasında ve sınavın bütününde yürüyüş normal tempoda ve uygun biçimde devam etmelidir.
2. Farklı Zeminlere Basma (8 Puan):
İdareci, köpeği ile birlikte önceden belirlenmiş farklı zeminlere çıkarılır. Metal, mıcır, toprak, çim, seramik, plastik engeller ve yüzeyler olabilir. Köpeğin kayışı ile birlikte yürürken bu engel ve yüzeylere çıkması, basması ya da yürümeye devam etmesi istenir. Zeminde rahat yürümeli ya da durmalı, reddetmemeli ya da kaçmaya çalışmamalıdır. Köpeğin engeli ya da yüzeyi çok kısa bir süre koklamasına izin verilebilir. Engelin yüksekliği ırkın kendi başına çıkabilmesine uygun değilse hakem, köpeğin idarecisi tarafından kucağa alınarak çıkarılmasını isteyebilir. Belli bir derece çekingenlik kabul edilebilir. Korkan köpek kesinlikle zorlanmamalıdır. İkna etmek için idareci hakemin izin verdiği makul bir zaman diliminde köpeği cesaretlendirebilir. Uygun bir değerlendirme için uygulama en az dört (4) farklı zeminde yapılmalıdır.
3. Oturma Davranışı (8 Puan):
İdareci hakemin işaretiyle köpeği ile başlangıç noktasına geçer ve köpeğinden oturmasını ister. Köpek oturduktan sonra hakemin işaretiyle idareci köpeği ile uyum içinde 15 adım orta tempoda yürür, durur ve köpeğinden yeniden oturmasını ister. İdareci bu noktada 30 saniye kadar sabit durur, köpek bu esnada idarecisinin yanında oturmaya devam etmelidir. İsteğin yenilenmesine izin verilmez. Hakem işaretiyle sonraki egzersizle parkur devam eder.
4. Bekleme Davranışı (Oturarak) (8 Puan):
İdareci hakemin işareti ile birlikte köpeğiyle uyumlu biçimde normal tempoda yürümeye başlar. 15 adım sonra durur, köpeğinden oturmasını ister. Hakemin işareti ile sevk kayışını yere bırakır, uygun noktaya sabitler ve arkası dönük biçimde köpeğinden 15 adım uzaklaşır. Hakemin onayı ile köpeğinin yanına döner ve egzersiz tamamlanır. Köpeğin yanından ayrılırken istek yinelenebilir ancak uzaklaşırken ya da hakem onayı beklenirken yinelenmemelidir. Egzersiz tamamlanınca ara vermeden bir sonraki egzersize geçilir.
5. Gelme Davranışı (8 Puan):
İdareci köpeğinin yanına geldikten sonra, yürüyüş kayışı, uzun sevk kayışıyla (10 metrelik) değiştirilir. Uzayan/Otomatik tasmalara izin verilmez. Hakemin işareti ile 10 adım kadar yürür, durur ve köpeğinin orada beklemesini sözle ya da beden diliyle ister. Köpek oturur ya da yatar pozisyonda bekleyebilir. Sırtı dönük şekilde 15 adım uzaklaşır, sonra yüzünü döner. Hakemin onayı ile beraber köpeğini çağırır. Köpek, hızla ve istekle idareciye gitmelidir. Gittiğinde önünde, ikinci bir sinyale gerek kalmadan oturmalıdır. İdareci hakemin onayı ile beraber köpeğine kısa kayışını tekrar takar ve egzersiz sonlanır.
6. Oyun Oynama: Durma-Bırakma Davranışı (8 Puan):
İdareci, köpeği ve köpeğinin sevdiği bir oyuncak ile beraber başlangıç noktasına gelir. Hakemin işareti ile beraber at-getir şeklinde ya da çekiştirmece şeklinde oyun başlatır. At-getir oyununda köpek, nesne atılmadan önce “dur” sinyali ile durdurulur. Hakem onayı ile atılan nesneyi istekle ve olabildiğince düz bir çizgide idareciye getirmeli, idareci “Bırak” işaretini verdiğinde tek seferde bırakmalı ve yeniden hamle yapmamalıdır. Köpeğin nesnenin atılması ile beraber idarecinin yanından ayrılması istenmez. Çekiştirme oyununda idareci köpeğin dikkatini çektikten sonra oyunu başlatır ve köpeğine “dur” sinyalini verir. Köpek nesneyi gözü ve başıyla takip etmeli (motive biçimde) ancak hamle yapmamalıdır. Hakemin sesli işaretinden sonra idareci ikinci bir işaretle köpeğin oyuncağı ısırmasını sağlar, bir süre çekiştirmece oynandıktan sonra hakemin sesli işareti ile idareci birkaç saniye içinde köpeğine oyuncağı bıraktırmalıdır. Oyuncağı bırakan köpek yeniden hamle yapmamalı, ancak dikkati de etrafa kaymamalıdır.
7. Yerine Geçme Davranışı (8 Puan):
İdareci değerlendirme alanına getirdiği ve bu egzersizin yapılması için uygun taşıma kafesi, yatak vb. nesneyi hakemin gösterdiği yere yerleştirdikten sonra başlangıç noktasına uzun sevk kayışı (10 metre) ile köpeğini getirir ancak sevk kayışının köpeğe 1 metrelik yakınlıkta olan kısmından tutmalıdır. Hakemin işareti ile nesneden yaklaşık 10 adım mesafede durarak kayışı gevşetir ve köpeğinden sözcük veya beden diliyle nesnenin içine girmesini ya da üstüne çıkıp beklemesini ister. Köpek istekle egzersizi yerine getirmelidir. Hakemin onayı ile idareci köpeğin yanına gider ve sonraki egzersize geçer. Egzersiz köpeğin kontrol dışına çıkması ihtimaline karşın diğer köpeklerden ve insanlardan yeterli uzaklıkta yapılmalıdır.
8. Kucakta Taşıma (8 Puan):
İdareci yerinde bekleyen köpeğinin yanına gider, hakemin işareti ile köpeğini kaldırır ve sakince durmasını ister. Yanına eğilir, doğru biçimde köpeğini kucaklar ve 10-15 adım kadar yürür, durur, hakemin onayı ile sakince yere ya da hakemin gösterdiği nesne üzerine bırakır. Köpek konduğu yerde sakin ve güvenle durmalıdır. Egzersiz hakem onayı ile sonlandırılır ve sonraki egzersize geçilir.
9. Yiyeceği Bekleme Davranışı (8 Puan):
İdareci, köpeğini hakemin onayı ile sahadan çıkarır, daha önceden getirmiş olduğu ve köpeğin istekle yiyeceği bir yiyecekle beraber köpeğini bu egzersiz için belirlenmiş alana götürür. Köpeğinden oturup beklemesini ister. Önüne uygun bir kapta çok az miktarda yiyecek koyar. Hakemin onayı ile beraber köpeğine yiyeceği yemesi için işaret verir. Köpeğin yiyeceği yemesi ile egzersiz tamamlanır. Egzersiz öncesi köpeğe az miktarda su verilebilir.
10. Uzun Yatma Davranışı (8 Puan):
İdareci, diğer katılımcının Temel Davranışlar Bölümü başlamadan önce hakemin gösterdiği noktaya gider, köpeğinden yatmasını ister ve köpeğinin kayışını yere sabitleyerek ya da uzun sevk kayışı ile köpeğinden 10 adım uzaklaşır. Diğer katılımcının Temel Davranışlar Bölümü tamamlanana ya da hakem kendisine işaret edene kadar köpeği yatarak beklemelidir. Daha sonra köpeğin yanına döner, köpeğinin kayışını eline alır ve köpeğine kalkması için işaretini verdiğinde köpek kalkar, egzersiz tamamlanır.
BÖLÜM D: TRAFİK BÖLÜMÜ (100 Puan)
Bu bölümün amacı bir köpeğin günlük yaşamda karşılaşabileceği farklı canlı ve cansız varlıklara, seslere vb. karşı göstermiş olduğu tutum ve davranışların değerlendirilmesidir. Testin bütününde köpekten beklenen, iyi sosyalleştirilmiş olması ve dikkat dağıtıcılara karşı aşırı tutum ve davranışlar (agresyon, aşırı heyecan, havlama, korku, kaçma vb.) sergilememesidir.
Trafik bölümü boyunca idareci, köpeği ile normal tempoda, sevk kayışı ile belirlenen rotada yürüyüş yapacaktır. Yürüyüş rotasına yerleştirilmiş dikkat dağıtıcılarla karşılaşıldığında köpekten takip etmesi yeniden istenebilir. Baskı ve/veya düzeltme kabul edilmez. Köpekler sınav boyunca kaygısız, rahat ve özgüvenli davranmalıdır.
1. Çim biçme makinası, kırıcı, delici ya da muadili bir iş aleti ile çalışan kişinin yanından geçiş. (10 Puan)
2. Belirlenmiş istikamete doğru giderken karşı istikametten koşan insanları geçiş. (10 Puan)
3. Belirlenmiş istikamete doğru giderken karşıdan gelen bisiklet, scooter, elektrikli scooter, paten, kaykay, bebek arabası, valiz, el arabası, drone vb. kullanıcısının yanından geçiş. Her sınavda birden fazla uyaran olmalıdır. (10 Puan)
4. Belirlenmiş istikamete doğru giderken karşı istikametten gelen taşıtın köpek ve sahibinin hizasına gelerek yavaşça durması ve adres vb. sorması. (10 Puan)
5. Yabancı birinin köpek idarecisiyle tokalaşması ve kısa bir konuşma gerçekleştirmesi. (10 Puan)
6. Seslere duyarlılığın test edilmesi. Köpek sese ilgi gösterebilir fakat korkmamalı ya da agresyon göstermemelidir. İş makinası, siren, korna, zil, çocuk çığlıkları vb.. (10 Puan)
7. Görsel uyarılara karşı duyarlılığın test edilmesi. Şemsiye, kulaklık, maske, bere, şapka, baston vb.. (10 puan)
8. Kıyafetlere karşı duyarlılığın test edilmesi: Değişik üniformalar, yağmurluk, pelerin, yerel kıyafetler, çöpçü/dilenci/palyaço kıyafetleri vb. farklı kıyafetler kullanılabilir. (10 Puan)
9.Köpek/ler idarecisi tarafından bir ağaca, çite duvara ya da herhangi bir yere bağlanır. İdareci köpeğin göremeyeceği bir yere gizlenir. Göz kontağı olmamalıdır. Köpek oturabilir, yatabilir ya da ayakta durabilir. Köpeğin ya da sınavdaki diğer köpeklerin önünden başka bir köpek başka bir idareci tarafından geçirilir. Köpek geçiş yapan köpeğe agresyon göstermemelidir. (10 Puan)
10. Trafik bölümü sona erdiğinde idareciler köpekleriyle birlikte hakeme doğru gider, önünde dururlar ve hakemin elini sıkarlar. Köpek hakeme agresyon göstermemeli ya da kaçmaya çalışmamalıdır. (10 Puan)
Hiç yorum yok
Yorum Gönder